כ אי ל ת ע ר ג נ פ ש י א ל ה ים

Inhoud Inleiding 1 כ אי ל 2 als een hert ת ע ר ג schreeuwt 3 ע ל-א פ יק י-מ י ם naar stomen van water 4 נ פ ש י mijn ziel 5 א ל ה ים 6 God Slot 7 Psalm 42:2 Pagina 1

1 Inleiding Betekenis Hoe kunnen we de betekenis van een Bijbels woord nagaan? Wie geeft aan het Woord betekenis? Is dat het woordenboek, de encyclopedie, onze traditie? Of is dat de Bijbel zelf? Zelfs al lezen wij de Bijbel vanuit onze traditie en vanuit onze tijdsgeest, en al weten we dat de Bijbel in een andere cultuur dan de onze is geschreven, dan nog kunnen we de betekenis van Woord van God, het beste aan het Woord van God zelf overlaten. Is de grondtaal niet eigenlijk de enige taal om de betekenis voor ons enigszins in beeld te brengen? We gebruiken hiervoor 3 richtlijnen: 1 Schriftplaatsen, 2 Letterstudie, 3 Woordverband. Grondtekst In 2011 hebben we met een groep van 12 personen de Hebreeuwse grondtekst van Psalm 42:2 bestudeerd. Ons overweldigde de grote rijkdom van Gods Woord. Zelfs in de schijnbaar overbekende tekst bleek al vanaf het eerste woord een totaal ander beeld, een Bijbels beeld te bestaan. Beschamend verrijkend! Ziel Een moeilijk gedeelte van deze tekst is ziel, omdat wij de Bijbelse betekenis van ziel nauwelijks meer gebruiken, en sterk beïnvloed zijn door de Griekse filosofen. Dit gedeelte is dermate ingewikkeld, dat we het ofwel kunnen overslaan, ofwel plaatsen in het kader van de tekst, namelijk geschreven rond 1.000 voor Christus door een Jood. We zullen zien dat het OT en NT een indrukwekkende eenheid vormen als het gaat om de betekenisgeving van ziel. Organisatie Mag ik u 1 vragen om af en toe een stuk uit de Bijbel voor te lezen? Het gaat immers om Bijbelstudie! Tijd Het is moeilijk in te schatten, hoe lang het duurt om deze tekst met u te behandelen. We gaan rustig beginnen, en ik beloof, we stoppen op tijd. 1 Vooraf overleggen met de organisatoren Psalm 42:2 Pagina 2

(ke ajaal) als een hert, 2 כ אי ל Kinderen, wie van jullie kan het hards rennen? Ik weet zeker dat een hert jullie kan inhalen! Als we de betekenis van אי ל (hert, ree) willen opzoeken, dan gaan we als eerste de schriftplaatsen na: Deut 12:15 en 22, 14:5, 15:22, 1 Kon 4:23, Ps 42:2, Hoogl 2:9 8:14, Jes 35:6, Klaagl 1:6. Het is goed om deze plaatsen eens langs te lopen. Deut 12:15 Doch naar allen lust uwer ziel zult gij slachten en vlees eten, naar den zegen des HEEREN, uws Gods, dien Hij u geeft, in al uw poorten; de onreine en de reine zal daarvan eten, als van een ree, en als van een hert. Omdat de centrale plaats voor de eredienst ver weg kan zijn, volgt een bepaling dat de Israëlieten ook thuis mogen slachten en eten. Voor het eten van deze, in het wild levende dieren, maakt het geen verschil of iemand ritueel rein is of niet 2 Je mag rein of onrein zijn omdat dit vlees niet in de tempel wordt gegeten. Hert en Ree, waarvan geen offer gebracht kan worden 3 omdat wild geen eigendom is. Deut 12:22 Doch gelijk als een ree en een hert gegeten wordt, alzo zult gij dat eten; de onreine en de reine zullen het te zamen eten. Het thuis slachten gebeurt zonder godsdienstig ritueel en zonder reinheidsvoorschriften voor de mens. Het bloed van het dier moet uitgegoten worden als water op de aarde. 4 Deut 14:5 Een hert, en een ree, en een buffel, en een steenbok, en een das, en een wilde os, en een gems. Hert mag gegeten worden, zie de voorwaarde in Deut 14:6 en Lev 11 :3-4. 1 Kon 4:23 (5:3) Tien vette runderen, en twintig weiderunderen, en honderd schapen; uitgenomen (dan heb ik het nog niet eens over de) de herten, en reeën, en buffelen, en gemeste vogelen. Nog nooit is Israëls macht zo groot geweest als onder Salomo. Zijn hofhouding ontving dagelijks grote voedselvoorraden en groot wild uit het gehele rijk 5 Ps 42:2 Gelijk een hert schreeuwt naar de waterstromen, alzo schreeuwt mijn ziel tot U, o God! Zoals het leven van dat hert afhangt van het succes van de zoektocht naar water, zo hangt het leven van de dichter af van het positieve gevolg van de zoektocht naar God 6 Hoogl 2:9 Mijn Liefste is gelijk een ree, of een welp der herten; ziet, Hij staat achter onzen muur, kijkende uit de vensteren, blinkende uit de tralien. Hoewel de ree in gevaar zeer angstig is, zoogt ze haar jong alvorens samen te vluchten 7 2 M.J. Paul e.a. Studiebijbel Oude Testament, (Leviticus Numeri Deuteronomium), Veendendaal 2005 P923 3 Raschi, Kommentar zum Pentateuch, Basel 2002 P541 4 Paul, Studiebijbel OT, (Deuterononium), P925 5 Paul, Studiebijbel OT, (2 Samuel 1 Koningen 2 Koningen), P365 6 Paul, Studiebijbel OT, (Psalmen I), P347 7 Grzimek 1975, lemma Herten Psalm 42:2 Pagina 3

Hoogl 8:14 Kom haastelijk, mijn Liefste! en wees Gij gelijk een ree, of gelijk een welp der herten op de bergen der specerijen. Herten worden speciaal ingezet voor het bestrijden van slangen 8 Jes 35:6 Alsdan zal de kreupele springen als een hert, en de tong des stommen zal juichen; want in de woestijn zullen wateren uitbarsten, en beken in de wildernis. Profetie waarin zelfs de kreupele kan springen als een hert, om van ver te lopen/springen naar Sion. Klaagl 1:6 En van de dochter Sions is al haar sieraad weggegaan; haar vorsten zijn als de herten, die geen weide vinden, en zij gaan krachteloos henen voor het aangezicht des vervolgers. Ook hier het beeld dat het hert ver af is van Jeruzalem, zoals nu de dochters van Sion. Vervolgt, krachteloos, geen weide vinden, als een hert. Zo lees ik in de Torah een beeld van een hert dat ver van de tempel verwijderd is. Het dier mag naar hartenlust gegeten worden, mits volgens de voorschriften geslacht. 9 Dit eten geschiedt zonder godsdienstig ritueel of reinheidsvoorschriften omdat het buiten de tempel plaatsvindt. Een machtig beeld reist op van Hem die buiten de muren van Jeruzalem geleden heeft. Na de Torah komt nog een verdere inkleuring. In het Hooglied staat het hert beeld voor de God van Israël. In Jesaja staat dat de kracht van het hert symbool staat om op gaan naar Jerusalem, springend als een hert! Woordverband Er is een sterk woordverband tussen אי ל (ram) en אי ל (hert, ree), en dat brengt ons o.a. bij de woorden uit Genesis 22: Gen 22:13 Toen hief Abraham zijn ogen op, en zag om, en ziet, achter was een ram in de verwarde struiken vast met zijn hoornen; en Abraham ging, en nam dien ram, en offerde hem ten brandoffer in zijns zoons plaats. Een mens mag niet geofferd worden, het ram komt in zijn plaats. Een hert mag niet geofferd worden, en ik hoor het evangelie: Zie het Lam Gods, Dat de zonde der wereld wegneemt! אי ל Offerlam, symbool van zelfovergave. Het eerste en belangrijkste waarin Israëls God Zich onderscheidt van de afgoden. 10 Het hert uit Psalm 42, mogelijk verwijzend naar Davids vlucht voor Absalom (2 Sam 17:22,27), stijgt als Gods Woord boven de schrijver uit. Als de Lamed die van boven komt, zo komen deze Woorden van Boven, ja dat Woord is vlees geworden. Als een hert als het offerlam. Alle betekenissen van het hert: Buiten Jerusalem, eten door reine en onreine mensen, water en bloed, koningsvoedsel, schreeuwen, angst, slangendoder, springen van vreugde, vervolgd worden, zijn op de Messias de Christus van toepassing. Hij geeft die woorden inhoudt, ja Hij is het Woord van God. 8 Grzimek 1975, lemma Herten 9 Zie Deut 12:24: Bloed moet als water op de aarde worden uitgegoten. 10 Studiehuis Reshiet, Hebreeuws in Zes Dagen, Rotterdam 2008 P34-35 Psalm 42:2 Pagina 4

(ta arog) schreeuwt, 3 ת ע ר ג In de Nederlandse Concordantie van de Bijbel (Abraham Trommius 1988) zien we bij het woord schreeuwen 30 verwijzingen naar het OT maar wel uit 9 verschillende Hebreeuwse woorden. Nu gaan de wegen van onze Hebreeuwse Concordantie en de Nederlandse Concordantie uit elkaar. In de Nederlandse concordantie worden 9 ideeën, woorden samengevoegd tot 1 betekenis maar in de Hebreeuwse concordantie blijven de woorden hun eigen betekenis behouden. Als we vervolgens nagaan hoe vaak deze 9 Hebreeuwse woorden voor schreeuwen in de Tenach 11 voorkomen, blijkt dat meer dan 200 keer te zijn. 30 keer daarvan vertalen de statenvertalers met schreeuwen. Schreeuw in schuld & onschuld Opvallende verschillen tussen de schreeuw uit ערג Ps42 en de andere schreeuwen uit de Tenach: Stam Tenach 'Schreeuwen' Volgens ons Woordenboek זעק 73 12 roepen, aanroepen, schreeuwen יבב 1 1 luid roepen נהק 2 1 ezel) balken, schreewen (als een ערג 3 3 verlangen, snakken naar צוח 2 1 luid roepen, juichen צעק 54 5 roepen צרח 1 1 schreeuwen, krijsen רוע 47 1 juichen, luid roepen, strijdkreet שוע 21 5 om hulp roepen 204 30 Schreeuw & dier: De schreeuw ערג uit Ps 42 en Joël 1:20 is een schreeuw van een dier, niet van een mens. Een schreeuw van schepsel naar schepper. Weliswaar op een vervloekte aarde, maar in onschuld. Schreeuw & mens: In vergelijking met de andere 27 teksten uit de Tenach waar ook met schreeuwen is vertaald is, valt op dat het dan gaat om mensen die schreeuwen, en die zich van hun schuld bewust zijn. (Hab 1:2-3) Job 39:3 is hierop de uitzondering waar ook de stam שוע (om hulp roepen) door God zelf gebruikt wordt bij het roepen van de raaf om eten voor haar jongen. Ps 147:9 ( ) aan de jonge raven, als zij roepen De Heere Jezus gaat hierop verder als Hij later zegt: Uw hemelse Vader voedt de vogelen des hemels (Matt 6:26) 11 Tenach: Thora, Neviim (Profeten) en Chetu- of Kethuvim (Geschriften) Psalm 42:2 Pagina 5

De schreeuw van Korach, en die van zijn kinderen Laat voorlezen: (Ps 42:1, Num 16:23-34, Num 26:9-11, 1 Kro 6:31 en 37) Ik wil ook wijzen op een ander verband. Deze psalm wordt aangeduid met de woorden van de zonen van Korach. Korach (neef van Mozes), Datan en Abiram waren ontevreden met het leiderschap van Mozes 12. God kondigt het oordeel aan, en het oordeel voltrekt zich: En zij voeren neder, zij en alles wat hunner was, levend ter helle; en de aarde overdekte hen, en zij kwamen om uit het midden der gemeente. En het ganse Israel, dat rondom hen was, vlood voor hun geschrei; ( ) David stelde later de kinderen van Korach aan als zangers in het heiligdom ( 1 Kro 6: 37). Toen de kinderen van Korach hun eerste tempellied componeerde, begon hun lied met de woorden: Als een hert schreeuwt naar de waterstromen, alzo schreeuwt mijn ziel tot U, o God! Franz Delitzsch zegt hiervan: teneinde zo de naam van de ongelukkige stamvader door betere godsdienstige liederen te verzoenen. De schreeuw op Golgotha Mogen we de lijnen hier doortrekken naar Golgotha? (Joh 19:28) Hierna Jezus, wetende, dat nu alles volbracht was, opdat de Schrift zou vervuld worden, zeide: Mij dorst. Als een hert, onschuldig, schreeuwen om water. Opdat de Schrift zou vervuld worden. ערג Letterstudie Beweging: Al deze betekenissen zitten in het ג voorganger, Hoofd, ר (ogenschijnlijk), Oog, ע woord.ערג De ogenschijnlijke leider, is in beweging en schreeuwt om water. David, de kinderen van Korach, de leider van de kudde herten; ogenschijnlijke leiders, maar in beweging, schreeuwend naar water, schreeuwend naar God! ערג Woordverband Dat wil zeggen dat 2 stamletters van ערג hetzelfde dienen te zijn: worden, uitgegoten, uitgestort ערה avond, borg staan, mengen, behagen, ערב zijn. schrikken, bang ערצ onbesneden, ערל 12 Zie Numeri 16 Psalm 42:2 Pagina 6

ע ל-א פ יק י-מ י ם 4, (al-afiqee-majim) naar stromen van water. Schriftplaatsen (excl. Job) 2 Sam 22:16 En de diepe kolken der zee werden gezien, de gronden der wereld werden ontdekt, door het schelden des HEEREN, van het geblaas des winds van Zijn neus. In dit vers blijkt de wereldomvattende consequentie van Gods ingrijpen. De beddingen van de zee waren te zien en de grondvesten van de wereld kwamen bloot te liggen door het schelden van JHWH en de Ruach van Zijn neus. (Oordeelskracht) 13 Ps 18:16 En de diepe kolken der wateren werden gezien, en de gronden der wereld werden ontdekt, van Uw schelden, o HEERE! van het geblaas des winds van Uw neus. De dichter beschrijft water dat zich terugtrekt, waardoor de bedding van het water droog komt te liggen en de grondvesten van de wereld zichtbaar worden. Onherroepelijk wordt ook het beeld opgeroepen van Israëls redding door God bij de Schelfzee (Ex 14) Ps 126:4 O HEERE! wend onze gevangenis, gelijk waterstromen in het zuiden. De vroege regens zorgde in het Zuiderland voor een totale metamorfose: alles werd groen. Waar alle beekjes en rivieren droog stonden, wordt het nu in korte tijd een bruisende massa dat naar beneden buldert: de waterstromen in het zuiden. Hoogl 5:12 Zijn ogen zijn als der duiven bij de waterstromen, met melk gewassen, staande als in kasjes der ringen. Waterstromen, een plaats bij uitstek waar de rots duif het liefst zijn nest heeft. Deze duif leefde echter niet in gevangenschap; hij leefde vrij, in de rotsen, bij de waterstromen. (Het offer van de arme) 14 13 M.J. Paul e.a., Studiebijbel Oude Testament, Veenendaal 2007 14 C.L. Schneider, Het Hooglied, hetwelk van Sálomo is, Ridderkerk 2003 Psalm 42:2 Pagina 7

Jes 8:7 Daarom ziet, zo zal de Heere over hen doen opkomen die sterke en geweldige wateren der rivier, den koning van Assyrie en al zijn heerlijkheid; en hij zal opkomen over al zijn stromen, en gaan over al zijn oevers; Rein water en de heerlijkheid van de God van Jerusalem wordt gesteld tegenover onreine wateren en de heerlijkheid van de koning van Assyriër. Eze 15 6:3 En zeg: Gij bergen Israels, hoort het woord des Heeren HEEREN! Zo zegt de Heere HEERE tot de bergen en tot de heuvelen, tot de beken en tot de dalen: Ziet, Ik, Ik breng over u het zwaard, en Ik zal uw hoogten verderven. De kern van Israëls zonde is de vontreiniging van het heiligdom en van het land. Dit is de reden van het vertrek van de כ ב וד (kávod) heerlijkheid van JHWH. Ook over de beken wordt het oordeel uitgesproken. Eze 31:12 En vreemden, de tirannigste der heidenen, roeiden hem uit en verlieten hem; zijn takken vielen op de bergen en in alle valleien, en zijn scheuten werden verbroken bij alle stromen des lands; en alle volken der aarde gingen af uit zijn schaduw, en verlieten hem. De ondergang van de koning van Assyrië wordt hier beschreven om de farao van Egypte duidelijk te maken dat het hem niet anders zal vergaan. De farao wordt aangesproken op zijn grootsheid en praal. De stromen des lands hebben hun taak in dit oordeel. Eze 34:13 En Ik zal ze uitvoeren van de volken, en zal ze vergaderen uit de landen, en brengen ze in hun land; en Ik zal ze weiden op de bergen Israels, bij de stromen en in alle bewoonbare plaatsen des lands. Het land moet eerst vernieuwd worden voordat het een plaats kan krijgen in de relatie met JHWH en Zijn (kávod) heerlijkheid. Het land zal daadwerkelijk door een leven gevende stroom van water worden vernieuwd. De beek ontspringt uit het heiligdom en neemt de taak over die het koperen wasvat had. Eze 35:8 En Ik zal zijn bergen met zijn verslagenen vervullen; uw heuvelen, en uw dalen, en al uw stromen, in dezelve zullen de verslagenen van het zwaard liggen. Het geprofeteerde onheil voor de volkeren is gerelateerd aan het heil voor Israël. In Ezechiël wordt ons duidelijk gemaakt dat JHWH regeert over alle volkeren, maar Hij belooft slechts alleen aan Israël herstel. Eze 36:4 Daarom, gij bergen Israels! hoort het woord des Heeren HEEREN: Zo zegt de Heere HEERE tot de bergen en tot de heuvelen, tot de stromen en tot de dalen, tot de verwoeste eenzame plaatsen en tot de verlaten steden, die tot een roof en tot een spot geworden zijn voor het overblijfsel der heidenen, die rondom zijn; 15 De opmerkingen bij de teksten uit Ezechiël zijn genomen uit: Dr. P. de Vries, De heerlijkheid van JHWH in het Oude Testament en in het bijzonder in het boek Ezechiël, Heerenveen 2010 Psalm 42:2 Pagina 8

Het beloofde herstel van de bergen en waterstromen van Israël staat tegenover het oordeel over het gebergte Seïr (Edom). Het herstel beschreven in Eze 36:1-15 vormt een keerzijde van 6:1-14 waar de afgodendienst die op de bergen van Israël wordt bedreven, wordt veroordeeld. Vergelijk 6:3 met 36:4 Joël 1:20 Ook schreeuwt elk beest des velds tot U; want de waterstromen zijn uitgedroogd, en een vuur heeft de weiden der woestijn verteerd. Een beeld dat de toorn van God over het land Israël gegaan is vanwege haar onreinheid. Joël 3:18 En het zal te dien dage geschieden dat de bergen van zoeten wijn zullen druipen, en de heuvelen van melk vlieten, en alle stromen van Juda vol van water gaan; en er zal een fontein uit het huis des HEEREN uitgaan, en zal het dal van Sittim bewateren. Na het gericht over Israëls vijanden volgt de belofte van zegen voor het volk van God, met als hoogtepunt vers 21: En JWHW zal wonen te Sion. א פ יק י Een Bijbelse betekenis van 1. Waterstromen als beeld van Gods kracht in Zijn machtige schepping, en de wereldomvattende consequenties van Zijn ingrijpen. (Schelfzee) 2. Water als symbool voor de reinheid van het land. Er is verbinding tussen de aanwezigheid van de heerlijkheid van JHWH en de reinheid van het land door levend water. 3. Na verontreiniging van het land, komen de oordelen, waar ook het water een rol speelt. 4. Na het oordeel wordt het Israël opnieuw gereinigd door stromen van levend water. Als een hert dat schreeuwt naar waterstromen! Psalm 42:2 Pagina 9

aandacht. 16 is een belangrijk Bijbels woord, en verdient נ פ ש ziel. (nafschi) mijn, 5 נ פ ש י De Ziel in Psalm 42:2 Hert en ziel staan hier met elkaar in verband. De ziel dorst. In het verlengde hiervan duidt nefesch dus de volledige persoon aan, en niet slechts een aspect van hem. Net als een hert, dat met zijn gehele lichaam naar water naar schreeuwt. Als we de enorme hoeveelheid teksten in de Tenach nagaan valt bij nefesch de sterke en letterlijke verbondenheid met het lichaam op. Als we vervolgens ook letten op de overdrachtelijke betekenis, dan verwijs nefesch vooral naar gevoelens. Er is iets met de ziel. Namelijk de vraag in hoe verre wij nog het Bijbels beeld van de ziel kennen. De Ziel in Genesis 1 en 2 Het valt mij op dat de eerste vier keer dat נ פ ש in de Tenach staat, het woord in relatie tot dieren wordt gebruikt. Gen 1:20, 1:21, 1:24 en 1:30. Daarom wil ik verder focussen op de vijfde keer dat 2:7. in de Tenach staat, en dan in relatie tot mensen, namelijk in Gen נ פ ש Gen 2:7 En de HEERE God had den mens geformeerd uit het stof der aarde, en in zijn neusgaten geblazen den adem des levens; alzo werd de mens tot een levende ziel. Hebreeuws Omschrijving Begrip Vertaling נ פ ש nefesch de mens uit het stof der aarde + = ziel de adem des levens In Genesis 2 lees ik dat, doordat God de adem inblaast in de neus van Adam, hij tot een levende ziel wordt. Dan mag u toch wel uitleggen als een levend wezen. (Zo wordt het tegenwoordig ook vertaald). Daar wordt niet bedoeld dat hij alleen maar ziel is en geen lichaam heeft, want er is juist verteld dat dat lichaam geformeerd is van het stof van de aarde. Hier zien we dat ziel nefesch niet betekend wat het Griekse woord psuche betekend bij Plato. 16 Maar waar te beginnen bij 755 vermeldingen? Wel volgens Studiehuis Reshiet moeten we dan vooral letten op de eerste keer dat het in de Tenach voorkomt, en de eerste keer in verband met de Godsnaam. Psalm 42:2 Pagina 10

De Ziel bij Plato Het is goed om u te realiseren dat de Phaedo 17 van Plato een enorme rol heeft gespeeld in de christelijke traditie. Onze kerkvaders hebben van Plato eigenlijk een soort kerkleider gemaakt, en deze visie van de onsterfelijke ziel overgenomen. Omdat de Phaedo een grote invloed kent, is het niet ongebruikelijk dat velen er (te?) lang over doen om in te zien dat de Bijbel niet beweert dat de mens een onsterfelijke ziel heeft, maar dat de mens een levend wezen is. 18 Mensvisie Plato heeft een andere mensvisie dan de Bijbel. Het is een behoorlijk ingewikkelde problematiek, omdat we de Plato bril al eeuwen op hebben, maar het is wellicht goed om u in overweging te geven dat er verschil is tussen de Bijbelse visie op sterven en leven, en de Platoonse visie. De Platoonse visie is dus dat de mens een sterfelijke kant heeft, namelijk zijn lichaam; en een onsterfelijke kant, namelijk zijn ziel. Die ziel is nooit geboren, maar die is alleen maar in een menselijk lichaam opgesloten, en die ziel blijft bestaan als het lichaam weer vergaat. Deze discussies zijn door de Phaedo in de wereld geholpen. De Ziel in het NT Psuche (ziel, leven) wordt zowel bij dieren als bij mensen gebruikt. 19 Bij Psuchikos (afgeleid van psuche) gaat het er om wat bij de ziel, het innerlijke leven behoort. Bij Plato staat psuchikos (ziellijk) tegenover somatikos (lichaam). In het NT staat psuchikos (ziellijk) tegenover pneumatikos (geestelijk). Ziellijk lichaam: element is soma psuchikon Aards lichaam waarbij de ziel het levens dragende Geestelijk lichaam: soma pneumatikon Het opstandingslichaam dat door de (G)geest gekenmerkt is. 1 Kor 15:44 σπείρεται σῶμα ψυχικόν, ἐγείρεται σῶμα πνευματικόν. (Er is een natuurlijk lichaam, en er is een geestelijk lichaam.) In reactie op Lukas 23:43: De uitdrukking het paradijs doet denken aan Gen 2:8vv. en duidt op een plaats van harmonie een vrede. Het werd later een aanduiding voor de tijdelijke rustplaats, tot de opstanding der doden. (Zie ook Luc 24:39). 17 Beroemde dialoog van Plato, Phaedo: Wat is leven? Ziel die opgesloten zit in het lichaam. Dualisme lichaam en ziel. Plato s ziel is iets anders dan het lichaam. Ziel het principe dat maakt dat het lichaam kan bewegen. 18 Professor A.P. Bos, hoorcollege, Amsterdam 2010 19 J.C. Bette e.a., Studiebijbel, Woordstudies en Concordantie, Veenendaal 2001 Psalm 42:2 Pagina 11

Om een concreet voorbeeld te geven van deze betekenis in onze tijd: Op de rouwbrief staat dan: In de verwachting van de opstanding en niet Ze is nu bij God. In de Bijbel lees ik dat de hele mens leeft en sterft, maar ook dat de mens mag leven in de verwachting van de opstanding van de hele mens, en niet dat later de ziel weer aan het lichaam van die mens geplakt zal worden. Geloven in verrijzenis is woedend zijn over de dood. 20 De Ziel in het OT In de Tenach ligt de nadruk op de eenheid van de mens. Dit houdt ook een positieve visie op het lichaam in. Zaken als levenskracht zijn geheel verweven met het lichaam. We kunnen zeggen dat het lichaam tot zijn bestemming komt doordat het leven erin aanwezig is. De geest doordringt ziel, hart en vlees. 21 Ter aanvulling van het schema rechts hieronder een schema waarbij het lichaam is weggelaten: Eenheid De samenstellende delen van het lichaam verbinden en beïnvloeden elkaar en hangen met elkaar samen. Welk woord door de Israëliet wordt gebruikt (vlees, hart, ziel, geest) hangt af van het aspect dat benadrukt wordt. In christelijke kring wordt wel de tweedeling (ziel en lichaam) of driedeling (ziel, geest en lichaam) aangehangen. Oud Testamentisch leren we dat er wel zaken onderscheiden, maar niet gescheiden kunnen worden. Uit de eerder genoemde eenheid volgt dat vele oudtestemantici stellen dat de ziel niet afzonderlijk bestaat. 22 Dat ziel en lichaam niet te scheiden zijn is inmiddels wel duidelijk, maar hoe zit het met de geest? Die geest bezit, ook in het OT, toch min of meer een eigen werkelijkheid. Voorals als het gaat om het voortbestaan van de mens na de dood. 20 Marinus van den Berg en Carlo Leget, Leven aan de grens. Reflecties op terminale zorg. Kampen 2011, P137 21 M.J. Paul e.a., Studiebijbel Oude Testament, Psalmen 1, Veenendaal 2010, o.a. Pag. 887-890 22 C.Vonk wijst een onsterfelijke ziel af als Griekse en Gnostische denkwijze. Psalm 42:2 Pagina 12

Pr 3:21 Wie merkt, dat de adem van de kinderen der mensen opvaart naar boven, en de adem der beesten nederwaarts vaart in de aarde? Hoewel de mens het verschil tussen het sterven van mens en dier niet kan opmerken, is er blijkbaar wel degelijk verschil, en daarbij komen we terug bij Genesis 2:7 Formeren van dieren & mensen Een vraag. Als nu zowel dieren als mensen een נ פ ש zijn, wat is dan eigenlijk het verschil? ו י צ ר 2:19) Wel, als God dieren schept dan staat er (Gen ו י יצ ר 2:7) schept dan staat er (Gen י הו ה א ל ה ים א ת-ה אד ם, י הו ה א ל ה ים מ ן-ה א ד מ ה, (2:7 (Gen ו י יצ ר (2:19 (Gen ו י צ ר (wajister, formeren) maar als Hij mensen (wajjitser, formeren). Wat is het verschil? geschreven. (of eigenlijk gesproken). God formeerde een dubbele י wordt met dubbele ו י יצ ר vorm, een vorm voor deze wereld, en een vorm voor het leven na de dood. Bij dieren, die tot het oordeel niet zullen opstaan, is de formering niet met dubbele י geschreven. 23 Paulus, als Grieks en Hebreeuws sprekende Jood, heeft dit blijkbaar geweten als hij laat opschrijven in 1 Korinthe 15:44 Er is een natuurlijk lichaam, en er is een geestelijk lichaam. En in vers 46: Doch het geestelijke is niet eerst, maar het natuurlijke, daarna het geestelijke. Er is nog veel te zeggen over de ש.נ פ Voor vandaag hoop ik dat u meeneemt dat God u als een eenheid geschapen heeft, en Zijn Beeld nauwkeurig in u gelegd heeft, ja zelfs dubbel. Ps 119:73 Uw handen hebben mij gemaakt en bereid; In de Bijbel lees ik dat de hele mens leeft en sterft, maar ook dat de mens mag leven in de verwachting van de opstanding van de hele mens Gezaaid in zwakheid, opgewekt in kracht Psuchikon gezaaid, Pneumatikon opgewekt 23 Raschi, Kommentar zum Pentateuch, Basel 2002 Psalm 42:2 Pagina 13

א ל ה ים 6, (Elohim) God We hebben hier te maken met een mannelijke meervoudsvorm Godsnamen & van Zijn Zoon Statenvertaling Uitspraak Hebreeuws HEERE adonai / hashém יהוה God Elohim א ל ה ים Heer, here adonai א ד נ י Jozua Jehoshua 24 י ה וש ע Naam als Godsopenbaring Ps 110:1 נ א ם י הו ה, ל אד נ י De Godsnaam is een Godsopenbaring. Hoewel de Naam niet een oneindig wezen kan uitdrukken heeft het God behaagd zich door Zijn Woord met Zijn Naam aan mensen bekend te maken. 25 Joden schrijven aan geen van de Godsopenbaringen de niet-overtrefbaarheid toe, en aan geen die van de incarnatie. 26 Er zijn enorm veel teksten met de naam Elohim in zich. We beperken ons tot de eerste keer dat Elohim in de Tenach staat, en de bijzondere openbaring van de Naam aan Mozes. Gen 1:1 In den beginne schiep God den hemel en de aarde. Gen 1:1 ב ר אש ית, ב ר א א ל ה ים, א ת ה ש מ י ם, ו א ת ה אר ץ. 'elohim is een meervoud en betekent zowel God als goden. Ieder meervoud is uiteraard ook een tweevoud. Het wonderlijke is dat 'elohim ook een éénvoud kan zijn. De eerste keer dat élohim 24 (Yair) Jezus in het Hebreeuws heet Jehoshua (Jozua) en geen Jeshua zoals velen ons willen doen geloven. Bewijs is dat de Septuagint het boek Jozua het boek Jesous noemt en dat Jezus in het Grieks ook Jesous heet. יהושע Dus Jezus heette( heet) Jozua en Jozua= Jehoshua 25 Wilhelmus a Brakel, Redelijke Godsdienst, Deel 1, Utrecht 13 2006 26 Dr. Willem S. Duvenkot, Zal Jezus Joden en Christenen verenigen?, Utrecht 1979 Psalm 42:2 Pagina 14

gebruikt wordt in de Bijbel (Gen. 1:1) is de werkwoordsvorm enkelvoudig: er staat 'elohim bárá' en niet 'elohim barê'u (meervoud). 27 Exo 3:14 ו י אמ ר א ל ה ים א ל-מ ש ה, א ה י ה א ש ר א ה י ה; ו י אמ ר, כ ה ת אמ ר ל ב נ י י ש ר א ל, א ה י ה, ש ל ח נ י א ל יכ ם. Exo 3:14 En God zeide tot Mozes: IK ZAL ZIJN, Die IK ZIJN ZAL! Ook zeide Hij: Alzo zult gij tot de kinderen Israëls zeggen: IK ZAL ZIJN heeft mij tot ulieden gezonden! Exo 3:15 ו י אמ ר ע וד א ל ה ים א ל-מ ש ה, כ ה-ת אמ ר א ל-ב נ י י ש ר א ל, י הו ה א ל ה י א ב ת יכ ם א ל ה י אב ר ה ם א ל ה י י צ ח ק ו אל ה י י ע ק ב, ש ל ח נ י א ל יכ ם; ז ה-ש מ י ל ע ל ם, ו ז ה ז כ ר י ל ד ר ד ר. Exo 3:15 Toen zeide God verder tot Mozes: Aldus zult gij tot de kinderen Israëls zeggen: De HEERE, de God uwer vaderen, de God van Abraham, de God van Izak, en de God van Jakob, heeft mij tot ulieden gezonden; dat is Mijn Naam eeuwiglijk, en dat is Mijn gedachtenis van geslacht tot geslacht. De laatste woorden van vers 15 worden geciteerd in Ps 135:13 O HEERE! Uw Naam is in eeuwigheid; HEERE! Uw gedachtenis is van geslacht tot geslacht. Namen blijven eeuwig. Denk aan Abraham, Izak en Jacob. Daarmee komen we bij een mooie betekenis van gedenken in de Joodse traditie. (Jad Vashem Jes 56:5) Het gedenken van de (eeuwige) namen. De Naam Elohim is eeuwig. De eeuwigheid van Israël ligt niet in haar naam, maar in Zijn naam: sedert dat Ik een eeuwig volk gesteld heb. (Jes 44) Letterstudie & Woordverband Wat is het verschil tussen יהוה en י ה וש ע wat zou dat kunnen betekenen? 27 Drs. R.L. Modeth Psalm 42:2 Pagina 15

7 slot Het tijdelijke en het eeuwige in Ps 42:2 Ps 42:2 Gelijk een hert schreeuwt naar de waterstromen, alzo schreeuwt mijn ziel tot U, o God! Als we zo onze tekst lezen, dan zien we tijdelijkheid in hert en ziel, en eeuwigheid in waterstromen en God. Waterstromen vernieuwen het land door hun levend-gevende stroom van water uit het heiligdom. Elohim, Zijn Eeuwige Naam, wordt verbonden met Abraham, Izak en Jacob. Wat is er op dat moment nog van hen over, dan alleen hun naam? En toch zegt Jezus daarvan in Matt 22: ( ) hetgeen van God tot ulieden gesproken is, Die daar zegt: Ik ben de God Abrahams, en de God Izaks, en de God Jakobs! God is niet een God der doden, maar der levenden. Scherp horen Grzimek schrijft in zijn encyclopedie van het dierenrijk over herten: Het gehoor van herten is scherp, en het valt steeds opnieuw op hoe nauwkeurig herten de plaats kunnen bepalen waar een geluid vandaan komt. Met deze gedachte wil ik afsluiten. Zoals het hert de stromen van water hoort, en er naar toe gaat, zo mogen wij horen naar Elohim, onze eeuwigheid begint in Hem. Jes 55:3 en 13 Neigt uw oor, en komt tot Mij, hoort en uw ziel zal leven; want Ik zal met u een eeuwig verbond maken ( )en het zal den HEERE wezen tot een naam, tot een eeuwig teken, dat niet uitgeroeid zal worden. Psalm 42:2 Pagina 16